Hướng dẫn quyết toán thuế cho doanh nghiệp gia công luôn gắn chặt với cách xử lý hàng tồn kho bị âm, xử lý hàng tồn kho trên sổ sách và xử lý nguyên vật liệu dư thừa gia công sau mỗi hợp đồng. Nếu không nắm rõ hướng dẫn quyết toán thuế và không xây dựng quy trình xử lý hàng tồn kho bị âm, nguyên liệu dư, phế liệu, phế phẩm một cách minh bạch, doanh nghiệp rất dễ bị truy thu, bị soi lại toàn bộ số liệu và rơi vào nhóm rủi ro cao trong các kỳ quyết toán tiếp theo.
1. Vì sao tồn kho âm và nguyên liệu dư thừa dễ “vướng” khi quyết toán
Ở góc độ kế toán, hướng dẫn quyết toán thuế luôn đặt hàng tồn kho vào nhóm chỉ tiêu phải đối chiếu kỹ. Nguyên tắc cơ bản là số tồn kho thực tế phải khớp với số tồn kho trên sổ kế toán, nếu lệch thì phải tìm nguyên nhân và có phương án xử lý kịp thời, không được để “treo” qua nhiều kỳ.
Tồn kho âm thường xuất hiện khi doanh nghiệp xuất bán hoặc xuất sản xuất vượt quá số lượng đang có trên sổ. Có thể do nhập thiếu chứng từ, nhập nhầm mã, hoặc hệ thống ghi nhận trễ. Nếu để đến kỳ lập báo cáo mới phát hiện, việc xử lý hàng tồn kho bị âm sẽ rất áp lực vì vừa phải điều chỉnh chứng từ, vừa phải cân đối lại giá vốn.
Ở loại hình gia công và sản xuất xuất khẩu, câu chuyện lại thêm phần “nhạy cảm”. Nguyên liệu dư, phế liệu, phế phẩm sau khi kết thúc hợp đồng gia công phải được xử lý theo đúng phương án đã đăng ký, như bán nội địa, xuất trả, chuyển hợp đồng khác hoặc tiêu hủy, chứ không được để tồn kho vô thời hạn. Cơ quan hải quan và cơ quan thuế đều có thể soi rất kỹ phần này.
Nếu doanh nghiệp chỉ chăm chăm hoàn thành báo cáo mà không chú ý đến cách xử lý nguyên vật liệu dư thừa gia công, số liệu trên báo cáo nhập – xuất – tồn sẽ không phản ánh đúng tình trạng kho. Khi đó, hướng dẫn quyết toán thuế không còn là “gợi ý thao tác” nữa, mà trở thành căn cứ để cơ quan chức năng ấn định lại nghĩa vụ thuế.

2. Rủi ro nếu xử lý hàng tồn kho bị âm và nguyên liệu dư thừa không đúng cách
Thứ nhất, rủi ro về mặt tuân thủ. Khi cơ quan kiểm tra thấy doanh nghiệp liên tục phải xử lý hàng tồn kho trên sổ sách do âm kho hoặc dư kho bất thường, họ sẽ đánh giá hệ thống kiểm soát nội bộ yếu. Điều này có thể khiến doanh nghiệp bị xếp vào nhóm rủi ro cao, tăng tần suất kiểm tra và giảm cơ hội được áp dụng các cơ chế thuận lợi.
Thứ hai, rủi ro về thuế. Nếu việc xử lý hàng tồn kho bị âm dẫn đến việc “hợp thức hóa” những lần xuất bán không đủ chứng từ, cơ quan thuế có thể xem đây là hành vi kê khai không đầy đủ doanh thu hoặc chi phí. Trong bối cảnh các chiến dịch thanh tra, kiểm tra đang tập trung nhiều vào tồn kho và giá vốn, đây là khu vực rất dễ bị truy thu.
Thứ ba, rủi ro về hải quan trong loại hình gia công. Nguyên liệu dư, phế liệu, phế phẩm nếu không được xử lý theo đúng quy trình sẽ tạo ra chênh lệch lớn giữa báo cáo với thực tế. Nếu doanh nghiệp không có hồ sơ xử lý nguyên vật liệu dư thừa gia công rõ ràng, như hợp đồng bán nội địa, tờ khai xuất trả, biên bản tiêu hủy, thì nguy cơ bị ấn định thuế nhập khẩu và thuế giá trị gia tăng là rất cao
Cuối cùng, tồn kho “ảo” còn bào mòn chính nội lực doanh nghiệp. Khi liên tục phải xử lý hàng tồn kho trên sổ sách, kế hoạch mua hàng, sản xuất và dòng tiền luôn ở trạng thái bị động. Hướng dẫn quyết toán thuế dù có chi tiết đến đâu cũng không cứu được một hệ thống kho mà dữ liệu đầu vào đã sai từ gốc.
3. Cách xử lý hàng tồn kho trên sổ sách và nguyên liệu dư trước khi lập quyết toán
Bước đầu tiên trong mọi hướng dẫn quyết toán thuế liên quan đến kho là kiểm kê thực tế. Doanh nghiệp cần tổ chức kiểm kê riêng cho những mặt hàng đang bị âm, những mã nguyên liệu gia công dư thừa và những mã chênh lệch nhiều giữa sổ sách và thực tế. Việc này giúp xác định rõ đâu là sai sót do hạch toán, đâu là hao hụt hoặc thất thoát thực sự.
Sau khi có kết quả kiểm kê, bạn bắt đầu xử lý hàng tồn kho bị âm theo hướng lần ngược nguyên nhân. Trường hợp bỏ sót phiếu nhập kho, hóa đơn đầu vào, hoặc nhập nhầm mã hàng thì cần bổ sung hoặc điều chỉnh lại chứng từ. Nếu không còn cách bù chứng từ, doanh nghiệp buộc phải ghi nhận thiếu hàng, xử lý trách nhiệm nội bộ và điều chỉnh sổ sao cho tồn kho không còn âm.
Với doanh nghiệp gia công, xử lý nguyên vật liệu dư thừa gia công nên được thực hiện trước khi lên báo cáo quyết toán. Doanh nghiệp cần rà soát lại từng hợp đồng, xác định phần nguyên liệu dư, phế liệu, phế phẩm và chọn phương án xử lý phù hợp như bán nội địa, xuất trả, chuyển hợp đồng khác hoặc tiêu hủy, đồng thời chuẩn bị đầy đủ hồ sơ hải quan tương ứng.
Trong nhiều trường hợp, nguyên liệu dư không phải là “thừa thật” mà do định mức và hạch toán chưa khớp. Nếu thấy chênh lệch lớn, doanh nghiệp nên xem lại định mức sử dụng, quy trình xuất – nhập nội bộ và cách ghi nhận phế liệu. Khi điều chỉnh lại định mức và quy trình, số liệu xử lý hàng tồn kho trên sổ sách sẽ “mượt” hơn rất nhiều trong các kỳ sau.
Về phía báo cáo thuế, hướng dẫn quyết toán thuế thường yêu cầu doanh nghiệp thuyết minh rõ các khoản chênh lệch tồn kho lớn, các khoản hao hụt, mất mát đã xử lý. Nếu ngay từ đầu bạn đã có biên bản kiểm kê, quyết định xử lý, hồ sơ xác định trách nhiệm và các bút toán điều chỉnh rõ ràng, phần giải trình với cơ quan thuế sẽ nhẹ nhàng hơn rất nhiều.
Đối với loại hình gia công và sản xuất xuất khẩu, hồ sơ xử lý nguyên vật liệu dư thừa gia công còn phải khớp với báo cáo nhập – xuất – tồn gửi hải quan. Việc thống nhất giữa sổ sách kế toán, báo cáo kho nội bộ và báo cáo cho cơ quan hải quan giúp tránh tình trạng “mỗi nơi một số”, tạo cảm giác doanh nghiệp che giấu sai lệch.
Cuối cùng, thay vì chỉ tập trung “chữa cháy” vào mùa báo cáo, doanh nghiệp nên biến các bước trên thành quy trình chuẩn. Định kỳ, bộ phận kho và kế toán nên ngồi lại để xử lý hàng tồn kho trên sổ sách, rà soát những mã hàng thường xuyên bị âm, cập nhật lại quy trình nhập – xuất, đồng thời chuẩn bị

4. Dịch vụ khai báo hải quan toàn diện tại Lê Nguyễn Transport & Logistics
Tại Lê Nguyễn Transport & Logistics, chúng tôi cung cấp giải pháp khai báo hải quan trọn gói và dịch vụ phòng xuất nhập khẩu thuê ngoài chuyên nghiệp, giúp doanh nghiệp tiết kiệm thời gian, chi phí và nguồn lực nội bộ.
Dịch vụ khai báo hải quan chuyên sâu – xử lý trọn gói
Với hơn 10 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực logistics và thông quan, chúng tôi hỗ trợ khách hàng khai báo hải quan cho mọi loại hình hàng hóa:
- Khai báo hải quan cho hàng đường biển, đường hàng không, chuyển phát nhanh, hàng tại chỗ, gia công, sản xuất xuất khẩu, tạm nhập tái xuất.
- Xử lý hồ sơ hàng hóa đặc thù như hàng nguy hiểm, hàng gửi kho ngoại quan, hàng phải kiểm tra chuyên ngành.
- Tư vấn và xin cấp C/O (Certificate of Origin) cho đầy đủ các Form như A, B, AI, AK, CPTPP, REX, ISP… đúng yêu cầu thị trường xuất khẩu.
- Thực hiện toàn bộ thủ tục kiểm tra chuyên ngành: kiểm hóa, kiểm dịch thực vật – động vật, kiểm tra chất lượng, chứng nhận hợp quy, giám định kỹ thuật.
Tất cả quy trình được thực hiện đồng bộ bởi đội ngũ chuyên viên giàu kinh nghiệm, đảm bảo không phát sinh chi phí ngoài thỏa thuận, minh bạch trong báo giá và tối ưu thời gian thông quan.
Phòng xuất nhập khẩu thuê ngoài – giải pháp tối ưu cho doanh nghiệp
Đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ chưa có bộ phận xuất nhập khẩu chuyên trách, hoặc doanh nghiệp lớn cần tối ưu hóa vận hành, Lê Nguyễn cung cấp dịch vụ phòng xuất nhập khẩu thuê ngoài với quy trình chuyên nghiệp, linh hoạt:
- Đại diện doanh nghiệp làm việc với các cơ quan hải quan, bộ ngành, cảng vụ, hãng tàu, hãng bay.
- Chuẩn bị, kiểm tra, hoàn thiện bộ chứng từ xuất nhập khẩu, hợp đồng, invoice, packing list, vận đơn, C/O và các loại giấy phép liên quan.
- Theo dõi tiến độ vận chuyển, hỗ trợ giải quyết các vấn đề phát sinh trong quá trình thông quan hoặc vận hành logistics.
- Đảm nhận vai trò phòng xuất nhập khẩu từ xa, nhưng đảm bảo hiệu quả như một bộ phận nội bộ.
Giải pháp thuê ngoài phòng XNK giúp doanh nghiệp tập trung vào hoạt động sản xuất – kinh doanh cốt lõi, đồng thời vẫn đảm bảo hiệu quả vận hành chuỗi cung ứng và tuân thủ đúng quy định pháp lý.
Vì sao doanh nghiệp chọn Lê Nguyễn Transport & Logistics?
- Mỗi khách hàng có một chuyên viên phụ trách riêng, theo dõi và xử lý xuyên suốt từ đầu đến cuối.
- Dịch vụ trọn gói không chia nhỏ, không đùn đẩy trách nhiệm giữa các bộ phận.
- Mạng lưới đối tác quốc tế tại Trung Quốc, Singapore, Malaysia, Ấn Độ, Úc hỗ trợ mở rộng luồng hàng và tối ưu chi phí logistics.
- Cam kết minh bạch, không phát sinh chi phí ngoài báo giá.
Chúng tôi không chỉ thực hiện dịch vụ logistics.
Chúng tôi đồng hành như một bộ phận xuất nhập khẩu chuyên nghiệp bên trong doanh nghiệp bạn.
>> Xem thêm:
- Hồ Sơ Cần Chuẩn Bị Khi Hải Quan Kiểm Tra Cơ Sở Sản Xuất – 5 Điểm Doanh Nghiệp Phải Biết
- 5 bước sửa đổi, bổ sung hợp đồng gia công sau khi đăng ký với hải quan
- Hướng Dẫn 3 Cách Kiểm Tra Mã Hs Cho Doanh Nghiệp – Tránh Sai Sót Khi Khai Hải Quan
Liên hệ ngay để được tư vấn
📍 Địa chỉ: 131/6, Đường số 8, Linh Xuân, Thủ Đức, Tp HCM
🌐 Website: lenguyentst.com.vn
📞 Hotline/Zalo: 0961296889
📧 Email: marketing@lenguyentst.com.vn
Dịch vụ Khai báo Hải Quan tại Lê Nguyễn Transport & Logistics
Lê Nguyễn Transport & Logistics cam kết mang đến dịch vụ khai báo hải quan chuyên nghiệp cho tất cả các loại hình vận tải, bao gồm đường hàng không, đường biển và đường bộ. Chúng tôi giúp doanh nghiệp tối ưu chi phí, rút ngắn thời gian thông quan và đảm bảo hàng hóa được xử lý nhanh chóng, an toàn.
Với đội ngũ chuyên viên giàu kinh nghiệm, am hiểu sâu sắc về quy định hải quan và xuất nhập khẩu, chúng tôi không chỉ hỗ trợ khai báo chính xác mà còn tư vấn tận tình, giúp khách hàng hạn chế rủi ro, tránh phát sinh chi phí không mong muốn. Chúng tôi luôn đồng hành cùng doanh nghiệp trong từng bước của quy trình xuất nhập khẩu, đảm bảo hàng hóa được thông quan thuận lợi nhất và mang lại giá trị tối ưu cho khách hàng.

